نگارش تعهدات قراردادی

ضوابط کلی در نگارش تعهدات قراردادی

قرارداد متضمن تعهدات گوناگون است به همین دلیل مهارت در نگارش دقیق تعهد می تواند نقش موثر در تدوین آن داشته باشد تعهد استاندارد حداقل متضمن پنج عنصر است که در ادامه به تشریح هر یک از این عناصر پرداخته شده است.

 متعهد

در هر تعهدی باید متعهد معلوم باشد طلبکار باید بداند از چه شخصی می تواند اجرای تعهد را مطالبه کند مثلا اگر شخصی ملکی را به یک شرکت تجاری بفروشد مبلغ معامله را می تواند از شرکت مطالبه کند و مدیران و سهامداران شرکت اصولاً تعهدی در این خصوص ندارند بنابراین در صورت امتناع شرکت از پرداخت فروشنده صرفاً می تواند علیه شرکت طرح دعوا کرده و صرفاً اموال متعلق به شرکت را توقیف نماید و امکان توقیف اموال مدیران یا سهامداران شرکت را ندارد.

 ذینفع تعهد(متعهد له)

متعهد باید بداند تعهد را به نفع چه شخصی اجرا میکند مثلاً در فرضی که فروشندگان متعدد هستند خریدار باید وجه را به تناسب مالکیت فروشندگان به هر یک از آنها به نحو جداگانه پرداخت کند حتی در صورتی که یکی از مالکان از جانب دیگری وکالت در فروش داشته باشد صرف این وکالت در فروش موجب نمیشود کل وجه معامله به او پرداخت شود زیرا مطابق ماده ۶۶۵ قانون مدنی وکیل در فروش وکیل در گرفتن پول معامله نیست مگر  در وکالتنامه ذکر شده باشد بنابراین بهتر است خریدار مبلغ قرارداد را به حساب هر یک از مالکان واریز کند اگر می‌خواهد به وکیل فروشنده بپردازد وکالتنامه وی را بررسی نماید تا وکالت در دریافت مبلغ قرارداد قبض ثمن را داشته باشد.

 موضوع تعهد در نگارش تعهدات قراردادی

موضوع تعهد باید شفاف باشد یعنی مشخص باشد که متعهد قرار است چه کاری را انجام دهد مثلاً تفاوت دارد که موضوع تعهد اخذ مجوز باشد یا تلاش برای اخذ مجوز زیرا تعهد اخیر تعهد به وسیله است و اگر نتیجه حاصل نشود متعهد مرتکب تخلف شده است چرا که موضوع تعهد تلاش برای اخذ مجوز بوده است و ذینفع تعهد باید اثبات کند که متعهد تلاش لازم را انجام نداده است و این امری دشوار است اما اگر شخصی متعهد به اخذ مجوز شود تعهد به نتیجه است و صرف عدم حصول نتیجه تخلف محسوب می شود مگر اینکه متعهد اثبات کند عدم وصول نتیجه ناشی از قوه قاهره بوده است.

بنابراین اینکه ماهیت تعهد با توجه به نوع نگارش قرارداد  تعهد به وسیله است یا تعهد به نتیجه می تواند تفاوت زیادی را در عمل ایجاد کند بدیهی است که نفع متعهد در این است که تعهد از نوع تعهد به وسیله باشد یعنی فقط متعهد شود که وسایل و مقدمات را فراهم کرده و تلاش خویش را انجام دهد اما تعهدی به حصول نتیجه نداشته باشد در مقابل نفع ذینفع این است که تعهد به نتیجه باشد.

 زمان و مکان اجرای تعهد

زمان و مکان اجرای تعهد باید روشن باشد مثلاً اگر موضوع تعهد  تنظیم سند رسمی انتقال ملک باشد باید روز تنظیم سند و همچنین دفتر خانه ای که قرار است تعهد در آن اجرا شود معین شود همچنین بهتر است از منوط کردن زمان اجرای تعهد به امری که در اختیار متعهد است خودداری شود مثلا گاهی در قراردادهای پیش فروش ساختمان ذکر میشود که  پیش فروشنده متعهد است به محض آماده شدن اسناد نظیر پایان کار و صورتجلسه تفکیکی به تنظیم سند رسمی به نفع پیش خریدار اقدام نماید که شرط اخیر به ضرر پیش خریدار است زیرا زمان اجرای تعهد مبهم بوده و الزام متعهد به اجرای تعهد و همچنین دریافت خسارت در هاله ای از ابهام قرار می گیرد بنابراین اگر قرار است اجرای تعهد به تعهد دیگری منوط شود باید برای هر یکی از تعهدات فروشنده زمانی مشخص در نظر گرفته شود.

ضمانت اجرا

مهمترین تفاوت تعهد حقوقی از تعهد اخلاقی وجود ضمانت اجرا در تعهد حقوقی است  بنابراین تعهدی که فاقد ضمانت اجرای قوی و موثر است پشتوانه اس  جز وجدان و اخلاق متعهد ندارد، احتمال نقض تعهد افزایش می یابد به عبارت دیگر وجود ضمانت اجرای موثر می‌تواند بازدارنده باشد و در صورت نقض قرارداد حق زیاندیده را به نحو مطلوب جبران کند مثلاً اگر برای تعهد به تنظیم سند رسمی روزانه ۱ میلیون تومان خسارت تأخیر در نظر گرفته شود اولا احتمال نقض  تعهد کاهش می یابد ثانیاً در فرض تخلف ذینفع تعهد می تواند خسارت را که از آن به عنوان وجه التزام یاد می شود مطالبه کند.

اگر برای تاخیر در تنظیم سند رسمی وجه التزام در نظر گرفته نشود مطالبه خسارت از سوی خریدار منوط به اثبات ورود خسارت و جلب نظر کارشناس است که غالباً برای خریدار مطلوب نیست زیرا اولاً اثبات ورود خسارت دشوار است ثانیه اجرای امر به کارشناسی جهت تشخیص ورود خسارت و میزان آن موجب هزینه اضافی و طولانی شدن فرآیند دادرسی است و در نهایت هم مشخص نیست چه میزان غرامت نصیب خریدار خواهد شد.